سی و یکمین همایش بانکداری اسلامی

رئیس دانشگاه امام صادق(ع): مواجهه با مباحث فقهی بانک، بیمه و بورس از چالش های جدی نظام اقتصادی ماست

09 شهریور 1400

۹ شهریور ۱۴۰۰

رئیس دانشگاه امام صادق(ع) و نماینده مجلس خبرگان رهبری گفت: مواجهه فقهی و جلوگیری از ابتلا به ظاهر سازی اسلامی در مباحث بانکی، بیمه ای و بورسی از چالش های جدی نظام اقتصادی امروز ماست.

حجت الاسلام حسینعلی سعدی روز سه شنبه در سی و یکمین همایش بانکداری اسلامی افزود: بیانیه گام دوم در آغاز چله دوم انقلاب اسلامی، یک نقطه راهبردی را در خود دارد که یک نگاه آسیب شناسانه با هدف شناخت چالش های نظام در چله اول و یک نگاه آینده پژوهی نسبت به گام پیش رو را مطرح می کند.

وی با بیان اینکه باید طرحی برای برون رفت از چالش های چله اول هم داشته باشیم، یادآورشد: اگر ادعا کنیم که یکی از شاخص های مهم حکمرانی اسلامی، حکمرانی بر بانک، پول و به معنای اهم آن حکمرانی اقتصادی است، ادعای گزافی نکرده ایم.
سعدی با بیان اینکه ارزیابی افکار عمومی و نخبگان هم از میزان تحقق اسلامیت نظام، نشان می دهد که چالش ها معطوف به حوزه اقتصادی جامعه است اظهارداشت: بانکداری غیر ربوی که تا اسلامی شدن یک گام دارد، نخستین مسأله مواجهه با مسائل دنیای مدرن و حکمرانی نوین است، تاکنون در مواجهه با ساختارهای مدرن دنیای مدرن سعی کرده ایم ذیل ساختارهای سنتی مسائل را تحلیل کنیم.
رئیس دانشگاه امام صادق(ع) گفت: امروز با ساختارهای مدرن مواجه هستیم و اگر تحلیل آنها را بخواهیم ذیل نهادهای سنتی انجام دهیم، حق مطلب ادا نمی شود و اهداف شریعت و فقه را شاید تامین نکند.
وی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم جزء به جزء مسائل مربوط به بیمه، بانک و بورس را تحلیل کنیم، ترکیب تامین کننده اهداف نظام اسلامی نخواهد بود و گرفتار چالش دوم می شویم که همان مواجهه با سوری سازی و ظاهر سازی اسلامی است.
سعدی ادامه داد: وقتی توجهی به نهادهای 100 درصد نوین با وضع موجود نداشته باشیم، در تطبیق با آموزه های فقهی گرفتار سوری سازی می شویم، یکی از گرفتاری های تمام عقودی که در نظام بانکداری ایران رخ می دهد، چالش سوری شدن عقود است، یعنی برای منطبق سازی با احکام شریعت مجبور به تعیین ظاهری شده ایم که در حقیقت تامین کننده اهداف شریعت نیست.
نماینده مجلس خبرگان رهبری اضافه کرد: معتقدم که پول و بانک به معنای دقیق کلمه از پدیده های دنیای مدرن است که باید تحلیل کلان، نظام سازی و تحلیل ساختار شود و اگر این اتفاق نیفتد در خروجی و انطباق آن با احکام اسلامی دچار نقصان می شویم.
وی تاکید کرد: ربا مساله ای پیچیده است و قرآن هم با عنوان جنگ با خدا مطرح کرده است. چه اتفاقی افتاده است که ظاهر مسائل اقتصادی درست است اما در عمق گرفتار مسائل ربوی؟
سعدی بیان کرد: در روند قرضی، شخص مبلغی را قرض می دهد، یعنی رابطه مالکیت فرد از آن قطع می شود و خسارت این مال دیگر بر عهده وی نیست، رابطه فرد و مقرض قطع شده و خسارت بر عهده قرض گیرنده است و اگر فرد بخواهد به عنوان بیع و سود مبلغی دریافت کند، می شود سودی عاید وی شده است که در مورد آن مالکیتی و ریسکی نسبت به آن ندارد.
رئیس دانشگاه امام صادق(ع) گفت: تئوری های مشترکی در دنیای کنونی لیبرالیستی و کمونیستی برای توجیه عقلانی اخذ سود و ربا هست، هزینه فرصتی که برای توجیه ربا مطرح می کنند بحث مهمی است، به هر حال در روند قرض، فرد وام دهنده یک هزینه فرصتی را از دست می دهد و ارزش اقتصادی زمان در مورد آن تعیین نمی شود؛ این موارد باید تحلیل شود که افرادی که دستی در تصمیم گیری دارند، بتوانند در مواجهه با بانکداری مدرن، توجیه و تحلیل داشته باشند.
این نماینده مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: ما نمی توانیم، بورس را مجزای از بانک، بانک را مجزای از بیمه و آنها را جدای از نظام پول بدانیم و ادعای نظام سازی داشته باشیم، در نظام سازی نیازمند یک نگاه منظومه ای به سیستم ها هستیم و اگر چنین نگاهی نباشد، گرفتار ظاهرسازی اسلامی می شویم و به موضوعی بر می خوریم که اسلامی و شرعی نیست.
به گفته وی ما در طراحی و انسجام ساختار اقتصادی به یک فتوا نیاز داریم که آن انسجام را تامین کند.
سعدی افزود: ما با یک چالش جدی در حوزه، پول، بانک بیمه و بورس مواجه هستیم و اجتهاد ما نیازمند نگاه راهبردی است که منتهی به یک اجتهاد نظام ساز شود و با پدیده های مدرن دنیای مدرن، موضوع شناسی آنگونه رخ می دهد که منتج به نتیجه شود.
گفتنی است، همایش بانکداری اسلامی، به عنوان بزرگترین رویداد علمی در حوزه علوم انسانی و به طور خاص در زمینه بانکداری اسلامی، مقارن با تصویب قانون عملیات بانکداری بدون ربا در هفته بانکداری به صورت سالیانه برگزار می شود.
محورهای اصلی همایش بر اساس مصوبات شورای راهبردی و کمیته علمی شامل "اصلاح قوانین بانکی: زمینه ها و ضرورت ها"، "حکمرانی بانکی: نقد و ارزیابی"، "مدل کسب و کار بانکی: ارزیابی و آسیب شناسی" و "مانع زدایی و پشتیبانی از تولید: نقش و مسئولیت نظام بانکی" است که در قالب میزگردهای تخصصی و با حضور کارشناسان، صاحبنظران و روسای قبلی بانک مرکزی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
هدف از برگزاری این همایش بسط دانش بانکداری، تضارب افکار و هم افزایی میان صاحب نظران و کارشناسان و آخرین دستاوردهای مطالعات و پژوهش ها در حوزه علوم بانکداری و مالی اسلامی در قالب سخنرانی، ارائه مقاله و میزگرد تخصصی است.
یافته های علمی این همایش همه ساله به صورت کتاب مجموعه مقالات و سخنرانی ها در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد و مرجع ارزشمندی برای مطالعات و پژوهش های آینده است.